MEDENİYETİMİZİN VE TARİHİMİZİN UYANIŞINA ÖNCÜLÜK EDEN PROF.DR. FUAT SEZGİN ANISINA;
Sayın Cumhurbaşkanımızın takdir ve teveccühleriyle, 2019 yılının “Prof.Dr.Fuat Sezgin Yılı” olarak ilan edilmesi uygun görülmüş olup, bu kapsamda İslam kültür ve medeniyetinin daha iyi anlaşılmasını sağlamak ve onu yeni nesillere en doğru şekilde aktarmak amacıyla “Prof.Dr.Fuat Sezgin” farkındalığında sizlerle buluşmaktan büyük bir haz aldığımı ifade ederek sözlerime başlıyorum.
Dünyanın önde gelen tarihçilerinden olan İslam Bilimi Araştırmacısı Prof.Dr.Fuat Sezgin’in özgeçmişine değinecek olursak; 24 Ekim 1924’te Bitlis’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, 1943-1951 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstitüsü’nde İslami Bilimler ve Orientalistik alanında öncü bir yere sahip olan Alman orientalist Hellmut Ritter (1892 – 1971)’in yanında öğrenimini tamamlamıştır. 1954’te Arap Dili ve Edebiyatı bölümünde Buhari’nin Kaynakları adlı doktora tezini tamamlayarak, bu teziyle, hadis kaynağı olarak İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhari (810-870)’nin bir araya getirdiği hadislerde biline geldiğinin aksine sözlü kaynaklara değil İslam’ın erken dönemine, hatta 7. yüzyıla kadar geri giden yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya atmıştır. Bu tez Avrupa merkezli orientalist çevrelerde hala tartışılmaktadır. 1954 yılında İslam Araştırmaları Enstitüsü’nde doçent unvanı alarak, burada tarihçi ve siyaset adamı Zeki Velidi Togan ile ciddi çalışmalar yapmıştır.
27 Mayıs 1960 askeri darbesi sırasında üniversiteden uzaklaştırılan ve 147’likler diye bilinen akademisyenler arasında yer alan Fuat Sezgin, 1961 yılında Almanya’ya giderek Frankfurt Üniversitesi’nde önce misafir doçent olarak dersler verdikten sonra 1965 yılında Frankfurt Üniversitesi’nde profesör unvanını almıştır. Oradaki bilimsel çalışmalarının ağırlık noktası Arap-İslam kültür çevresinde tabii bilimler tarihi alanı olmuştur ve bu alanda 1965 yılında habilitasyon çalışmasını yapmıştır. Henüz İstanbul’da iken başladığı 7./14. yüzyıldan itibaren gelişen Arap-İslam edebiyatı tarihi çalışmasına (Geschichte des arabischen Schrifttums) Almanya’da da devam ederek, orientalistik çalışmaları için kaynak eser haline gelmiş ve hala aşılamamış 13 ciltlik eserinin ilk cildini 1967 son cildini ise 2000 yılında yayınlayarak iddialı bir çalışmaya imza atmıştır. Geschichte des arabischen Schrifttums İslam’ın ilk döneminde uğraşılmış, dini ve tarihi edebiyattan coğrafya ve haritacılığa kadar bütün ana ve yan bilim dallarını konu edinmektedir. Prof. Sezgin Suudi Arabistan Kral Faysal Vakfı’nın İslami bilimler ödülünü 1978 yılında ilk alan kişi olması önem ve özelliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Bu ve başka desteklerle, 1982 yılında J.W.Goethe Üniversitesi’ne bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü’nü ve 1983’de buranın müzesini kuran Fuat Sezgin, direktörlük görevini de layıkıyla yerine getirmiştir. Enstitüye bağlı olarak kurduğu müzede İslam kültür çevresinde Müslüman bilginler tarafından yapılmış aletlerin ve bilimsel araç ve gereçlerin yazılı kaynaklara dayanarak yaptırdığı numunelerin sergilenmesini sağlamıştır. Müzede bulunan objeleri tanıtmak ve İslam kültür çevresindeki bilimsel gelişmeyi göstermek için hazırladığı Wissenschaft und Technik im Islam isimli kataloğu 2003 yılında yayınlanmış olup, bugüne kadar müze kataloğu olarak yazılan ilk eser olan bu çalışma Türkçe, İngilizce, Almanca ve Fransızca olarak dört dilde yayımlanmıştır.
Prof. Dr. Fuat Sezgin son olarak, Arap-İslam Bilimleri Enstitüsü için hazırlardığı astronomi, saat teknolojisi, denizcilik, savaş teknolojisi, tıp, madenler, fizik ve teknik, optik, kimya, matematik ve geometri, mimari ve şehircilik, coğrafya alanlarında hazırlanmış toplam 570 alet, cihaz kopyaları, maket ve model koleksiyonu ile harita çizimlerinden oluşan bilimsel araç ve gereçler yaptırarak, 25 Mayıs 2008 tarihinde Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifleriyle açılışı yapılan İstanbul İslam, Bilim ve Teknoloji Müzesi’ne büyük katkıda bulunmuştur.
Uluslararası alanda İslam bilim tarihi alanında yaptığı çalışmaları nedeniyle birçok ödüle layık görülen ünlü tarihçi Fuat Sezgin, aldığı ödülleri arasında Frankfurt am Main Goethe Plaketi, Almanya Birinci Derece Federal Hizmet Madalyası, Almanya Üstün Hizmet Madalyası, İran İslami Bilimler Kitap Ödülü, Hessen Kültür Ödülü ve T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü gibi birçok önemli ödülü bulunuyor.
Prof. Dr. Fuat Sezgin meslektaşı Dr. Ursula Sezgin hanımefendi ile evli olup, kızı Hilal Sezgin, Almanya’da gazeteci ve yazar olarak faaliyette bulunmaktadır.
Yaptığı hummalı çalışmalar ve araştırmaları ile islam kültür ve medeniyetine ışık tutan ve bilimler tarihi alanında dünyanın sayılı otoritelerinden birisi olan Prof. Fuat Sezgin, 30 Haziran 2018 tarihinde ebediyete intikal ederek aramızdan ayrılmıştır.
İslam bilim tarihi alanında yaptığı çalışmalarla medeniyetimizin ve tarihimizin uyanışına öncülük eden Prof. Dr. Fuat Sezgin’i şükran, minnet ve tazimle anarken, kıymetli ailesi başta olmak üzere, milletimize ve tüm ilim dünyasına başsağlığı dileklerimi sunuyor, bilimin ve tarihin yolunda ilerleyen tüm gençlerimize de örnek olması temennisiyle selam ve muhabbetlerimi sunuyorum.
İskender YÖNDEN
İskenderun Kaymakamı
