Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nin yürütücülüğünde hayata geçirilen TÜBİTAK destekli proje, depremzede gebe kadınlara yönelik fiziksel ve psikososyal destek sağlamayı amaçlıyor. Antakya ve Narlıca’da yürütülen araştırma kapsamında, afet sonrası gebelerin ihtiyaçlarına uygun bir bakım protokolü geliştirilecek. Proje sonunda, elde edilen veriler bilim dünyasıyla paylaşılacak ve ulusal düzeyde uygulanabilirliği artırmak için bir ‘uygulama kılavuzu’ oluşturulacak.
Afet sonrası müdahale çalışmalarının sistematik bir şekilde yürütülmesi, bireylerin yaşadığı ruhsal ve fiziksel zorluklarla baş etmesini kolaylaştırıyor. Ancak, depremin üzerinden zaman geçtikçe psikolojik ilk yardım hizmetleri yetersiz kalabiliyor. Bu kapsamda, özellikle savunmasız gruplar içinde yer alan gebeler için özel destek programları büyük önem taşıyor.
Hatay’da gebe kadınlara fiziksel ve Psikososyal destek
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Hatice Tambağ’ın yürütücüsü olduğu TÜBİTAK destekli proje, depremden etkilenen gebe kadınlara yönelik fiziksel ve psikososyal destek sağlamayı amaçlıyor.
Projeyle ilgili bilgi veren Prof. Dr. Tambağ, afet sonrası gebelerin bakım gereksinimlerine yönelik bütüncül bir bakım protokolü geliştireceklerini belirtti. Hazırlanan protokolün, ileri uzmanlık bilgisi gerektirmeden, afet bölgesinde görev yapan lisans mezunu ebeler veya hemşireler tarafından uygulanabilecek olmasıyla öne çıktığını vurguladı.
Araştırma Hatay, Antakya ve Narlıca Mahallesi’nde yürütülüyor
Proje kapsamında Hatay’ın Antakya ilçesi, Narlıca Mahallesi’nde çadır kentler, konteyner alanlar ve evlerde yaşayan gebeler araştırma grubunu oluşturuyor. Çalışmada, nitel ve nicel verilerin eş zamanlı toplanmasına olanak tanıyan yakınsak, paralel, karma yöntemli bir tasarım uygulanıyor.
Üç aşamalı çalışma modeli
Prof. Dr. Tambağ, projenin üç aşamalı bir süreçle ilerleyeceğini belirterek detayları şöyle aktardı:
• İhtiyaç analizi: Hatay-Antakya, Narlıca Mahallesi’nde bulunan 23 gebe ile anket ve bireysel görüşmeler gerçekleştirildi. Elde edilen veriler, gebelik sürecine dair duygu ve düşünceler, depremle ilişkili psikososyal etkiler, gebelikte ihtiyaç duyulan destekler ve sağlık personelinden beklentiler olmak üzere dört ana temada toplandı.
• Bakım protokolünün geliştirilmesi: Uzman görüşleri doğrultusunda taslak protokol oluşturuldu. Uygulanabilirlik ve anlaşılabilirlik açısından 5 gebe ile ön deneme yapılarak son hali verildi.
• Etkililik değerlendirmesi: Bakım protokolünün deprem bölgesindeki gebelerin fiziksel ve psikososyal sağlığı üzerindeki etkisini ölçmek için randomize kontrollü deneysel bir araştırma yürütülecek. Bu süreçte 43 gebe müdahale, 43 gebe kontrol grubuna alınacak. Projenin son aşamasına Şubat 2025’te başlanması planlanırken, araştırmanın yaklaşık 9-10 ay içinde tamamlanması öngörülüyor.
Bilimsel çıktılar ve uygulama hedefleri
Prof. Dr. Tambağ, proje sonucunda elde edilen verilerin bilim dünyasıyla paylaşılacağını ve prestijli dergilerde yayımlanmasının hedeflendiğini belirtti. Ayrıca, ulusal düzeyde uygulanabilirliği artırmak için bakım protokolünün bir ‘uygulama kılavuzuna’ dönüştürülmesi planlanıyor.
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nin yürütücülüğünü yaptığı projeye, Sakarya Üniversitesi’nden araştırmacılar ve Hatay Narlıca 2 No’lu Aile Sağlığı Merkezi destek veriyor. TÜBİTAK tarafından finanse edilen proje, iki yıl sürecek.
